خودمان را به نشنیدن بزنیم

صدای چکه‌کردن شیر آب، صدای قژ و قژ درهای روغن نخورده، صدای وِز وِز هندزفری و حتی صدای سرخ‌شدن بادمجان‌ها در روغن که در ظاهر آزاردهنده نیستند، در مجموع آلودگی صوتی محسوب می‌شوند. اما در اطراف ما آلودگی‌های صوتی بزرگ‌تر و عمیق‌تری وجود دارد. شما چه‌قدر به آن‌ها توجه می‌کنید؟

شدت مجازِ صدا

بنابه تعریف سازمان حفاظت محیط‌زیست، آلودگی صوتی عبارت است از پخش و انتشار هرگونه صوت، صدا و ارتعاش بیش از حد مجاز و مقرر در فضای باز (غیرِ سرپوشیده). می‌دانیم که واحد اندازه‌گیری صدا یا صوت «دسی بل» است و در صورتی‌که شدت صدا بلندتر از ۸۵ دسی‌بل باشد، قدرت آسیب‌زدن صدا به گوش شما بیش‌تر می‌شود. نکته‌ی دیگر مدت زمان قرار گرفتن در معرض صدای بلند است. یعنی اگر هشت ساعت در معرض صدایی با قدرت ۸۵ دسی‌بل قرار بگیریم گوشمان آسیب می‌بیند و اگر صدایی با شدت بیش از ۱۱۰ دسی‌بل، مدت ۳۰ ثانیه به گوش ما برسد کار گوشمان ساخته است.

البته این‌ها تعاریف علمی آلودگی صوتی و سروصدا هستند، ولی ما هر کدام برای سروصدا تعریف خاصی داریم. چند سال قبل یکی از پیشکسوتان موسیقی به من گفت که رادیو با پخش موسیقی سروصدا ایجاد می‌کند، چون بدون این‌که بخواهید موسیقی پخش می‌کند! او معتقد بود موسیقی را باید در زمان خودش و به انتخاب خودمان گوش بدهیم وگرنه چیزی جز سروصدا نیست.

این صداهای آزاردهنده

شما کدام عامل آلودگی صوتی را می‌شناسید؟

غزل ۱۶ساله از دست‌انداز روبه‌روی خانه‌شان صحبت می‌کند و می‌گوید که ماشین‌ها وقتی به این دست‌انداز می‌رسند توقف می‌کنند و او اوایل به صدای توقف کامیون‌ها حساس بود، اما الآن هر صدای ترمزی را دقیق می‌شنود و روی این صدا حساس شده است.

امیرعلی، ۱۳ساله هم از صدای بلند تلویزیون همسایه در ساعت پخش اخبار می‌گوید و آن را آلودگی صوتی‌ای می‌داند که همیشه سر ساعت‌های خاصی تکرار می‌شود.

سپهر، ۱۶ساله صدای خواهرش را هم آلودگی صوتی می‌داند چون از هنگام برگشتن از مدرسه، بی‌وقفه ‌ریز اخبار مدرسه را برای مادر تعریف می‌کند؛ حتی مثلاً جزئیات دعوای دو هم‌کلاسی‌ها را!

باران ۱۵ساله هم از صدای زوزه‌ی سگ‌های همسایه‌ها خسته است.

تأثیر روی شنوایی

پزشکان متخصص گوش و مجاری شنوایی معتقدند که سروصدای بلند می‌تواند روی عصب شنوایی تأثیر منفی بگذارد. چون سروصدای زیاد سلول‌های مویی گوش داخلی و عصب شنوایی را تخریب می‌کند و باعث کم‌شنوایی کوتاه‌مدت یا بلندمدت و حتی وز وز گوش می‌شود.

البته باز جای شکرش باقی ‌است که صدای بلند هیچ موجود زنده‌ای را از بین نمی‌برد و فقط می‌تواند روی اعصاب اثر بگذارد و باعث کم‌شنوایی یا ناشنوایی کوتاه‌مدت یا بلندمدت شود.

راه‌حلی برای خودمان

خیلی وقت‌ها با خودم فکر می‌کنم چه‌طور می‌توانم با این غول صوتی مبارزه کنم؟ خب، بعضی موارد را تقریباً می‌توانم حل کنم. مثلاً هرصدای مزاحمی که در خانه باشد مثل صدای بلند تلویزیون، صدای قژقژ درها و... با کنترل، روغن‌کاری درها، خواهش از افراد خانواده و در نهایت با کمی آرامش خودم حل می‌شود، اما چه‌قدر می‌توانم روی صدای بیرون از خانه تأثیر بگذارم؟

البته به بعضی از همسایه‌ها هم می‌شود تذکر داد، هرچند معلوم نیست این تذکرها چه‌قدر تأثیرگذار باشد. سروصدای خیابان، وقتی بیرون از خانه هستیم هم کاملاً از دست ما خارج است.

اما وقتی داخل خانه هستیم، آن‌هم خانه‌ای که پنجره‌ی دوجداره ندارد، عایق صوتی و یا فضای سبز وسیعی هم نیست که کمی بین خانه و خیابان فاصله بیندازد، می‌توانیم پیشنهاد بدهیم که چیدمان وسایل خانه تغییر کند. برخی از وسایل اگر در جای مناسبی قرار بگیرند، می‌توانند به کاهش صدا کمک کنند.

از طرف دیگر می‌توانیم مکان‌های کم سروصداتر را در خانه شناسایی کنیم و در زمان استراحت و یا وقتی نیاز به سکوت داریم، از این فضاها استفاده کنیم و یا اصلاً می‌توانیم خودمان را به نشنیدن بزنیم، این را که بلدیم!